راه کارهای تقویت بینش سیاسی

امروزه با گسترش وسایل ارتباطی ، زمینه تبادل اطلاعات در سطح بسیار وسیعی فراهم آمده است. و روزانه با انبوهی از این اطلاعات و اخبار رو به رو هستیم. برخی از این اخبار که مربوط به امور سیاسی حاکم بر جهان و جامعه خودمان است، خواه و نا خواه به صورت مستقیم در زندگی ما نیز تاثیر گذار است. از این رو جامعه ای  که دین را از سیاست جدا نمی داند و خود را در مورد مسائل سیاسی مسئول می داند ؛ لازم است تفکر و تحلیل سیاسی داشته باشد . که در صورت عدم برخورداری از این بینش از شناخت حوادث باز خواهد ماند و محکوم به شکست خواهد بود. نظیر آنچه که ما در مورد خوارج و شیوه برخوردشان با رویدادهای پیرامونی شان می بینیم. باید گفت ایشان را آفتی احاطه کرده بود که درمانش بصیرت و آگاهی بود.

قال الصادق (علیه السلام): « الْعَالِمُ بِزَمَانِهِ لَا تَهْجُمُ عَلَيْهِ اللَّوَابِسُ »[1]

امام صادق (علیه السلام) فرمودند: شبهات به کسی که زمانه خود را بشناسد هجوم نمی‌آورد.

با توجه به رویکرد تحلیلی ، از سوی رسانه ها اهمیت بحث دو چندان می شود . زیرا برخی از این تحلیل ها همواره با غرض ورزی های شخصی همراه است. برای دستیابی به این بینش توجه به نکات ذیل ما را یاری می کند:

1 -   آشنایی با حق و شناخت شاخصه های آن: نخستین قدم برای پرداختن به این مهم شناخت حق است .گاهی انسان در مقام تحلیل دوست خیر اندیش را با دشمن فیبکار اشتباه می گیرد . این کج اندیشی باعث بد بینی و افتادن در بی راهه می شود . از این رو شناخت جبهه حق و شاخص های ما را در مورد مقام قضاوت و تفکر یاری می کند .چنان چه حضرت علی (علیه السلام ) در سخنی گهربار می فرمایند:

«إِنَّ الْحَقَّ لا یعرَفُ بِالرِّجالِ، اِعرفِ الْحقَّ تَعرِف أهلَهُ»

 حق به شخصیت ها شناخته نمی شود. خودِ حق را بشناس تا پیروان آن را بشناسی» [2]

2- شناخت دشمن : قدم بعدی شناخت دشمن است. زیرا آدمی مادامی که به منشاء و سرچشمه چیزی پی نبرد، نمی تواند برای اتخاذ تصمیمات لازمه در مورد آن اقدام نماید. در ذیل این مورد شناخت علل دشمنی و ابزار های او نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است .

 قال ابو جعغر (علیه اسلام): «مَنْ لَمْ يَعْرِفِ الْمَوارِدَ اءعْيَتْهُ الْمَصادِرُ»[3]

امام جواد علیه السلام می فرمایند: کسی که نقشه و مواضع  کلیدی دشمن را نشناسد ، در رسیدن به هدف عاجز می ماند.

3- تطبیق رویداد ها با تاریخ : تاریخ آینه تمام نمای آینده است . زیرا با گذشت زمان انسان ها و شکل جوامع تغییر می یابد ولی منشأئی که تفکر انسان از آن سرچشمه می گیر ثابت می ماند. از این رو با توجه به تاریخ می توان رویداد های آتی را تحلیل کرد . به همین جهت هم هست که قران کریم انسان را به سیاحت و مطالعه در آحوال و آثار گذشتگان دعوت می نماید .

« أَفَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ »[4]

آيا آنان در زمين سير نكردند تا ببينند عاقبت كسانى كه پيش از آنها بودند چه شد.

4- رجوع به علماء آگاه به زمان : مسئله ولایت فقیه که در متون روایی از آن بحث شده است، یکی از شئون سیاسی اش آگاه سازی احاد مسلمین و ارائه بینش صحیح سیاسی است . با تأمل در روایت معروف «اما الحوادث الواقعه »[5] می توان به وضوح همین مضمون را دریافت.

5- رعایت تقوا : نقش تقوا در پی بردن به حقیقت ، مطلبی است که قران کریم نیز بر آن صحه گذاشته است[6] . کسی که تقوا ندارد ، عقلش با انبوهی از  تعصب و شهوات محصور گردیده، توان درک حقایق را ندارد . چنانچه تکه ابری ، خورشید با عظمت را مستور می کند .