4- اصرار بر گناه و عدم توبه

اصرار بر گناه به معنای تکرار عملی گناه است. گاهی انسان به علل مختلفی به سوی گناهی روی می آورد، ولی زود پشیمان شده و توبه می کند. خداوند بر این افراد وعده بخشش و مغفرت داده است. ولی زمانی دیگر مرتکب گناهی می شود و بر انجام آن مداومت می کند. در این صورت میل و علاقه به گناه در قلب او بیشتر شده و به مرور زمان از زشتی گناه در نظر او کاسته می شود و تبدیل به یک امر عادی می شود. ادامه این رورند را قران کریم این گونه ترسیم می کند:

3-تبعیت از هوای نفس

به حقیقت و هویت شخصی انسان «نفس» و به نیازهای آن، نیاز های نفسانی گفته می شود. وجود این نیازهای نفسانی برای آرامش و بقای نسل بشری قرار داده شده است. ولی اگر ارضای این نیاز ها از مسیر طبیعی و شرعی خویش خارج شود، به جای نعمت بودن تبدیل به نقمت خواهد شد؛ و انسان را به هلاکت خواهد افکند؛ مثلا گرسنگی و ارضای آن با غذا خوردن، یک نیاز طبیعی در بدن است. لکن هرگاه برآورده ساختن این نیاز با افراط همراه شد، وارد مرحله شکم پرستی شده و مذموم خواهد بود؛ و یا مثلا غریزه جنسی برای تضمین بقای نسل موجودات قرار داده شده است و دارای آثار مثبت روحی بسیاری می باشد؛ اما اگر این غریزه از طریق حرام پاسخ داده شود، بد بخت کننده و ناپسند خواهد بود.

2-برخوردار نبودن از اندیشه سالم

عقاید افراد پایه های استوار اعمال آنها است. از این رو ظاهر و رفتار هرکس نشان دهنده طرز تفکر اوست.

طریقه شکل گیری تفکر افراد می تواند متفاوت بوده باشد و از منابع مختلفی به دست آید. اگر منشا شکل دهنده افکار و عقاید فرد، محکم و منطقی باشد، بی شک موفق خواهد بود. ولی اگر اعتقادات فردی سست باشد و یا از منبع غیر قابل اعتماد به دست آمده باشد، دچار تزلزل در آراء و اندیشه شده و شکست خواهد خورد.

1-تبعیت نکردن از رهبران الهی

خداوند متعال با رحمت واسعه خویش، نعمت های فراوانی را نسبت به بندگان خویش ارزانی داشته است. وجود پیامبرن و جانشینان ایشان از جمله این نعمت های بزرگ است. آنان در میانه ظلمات و تاریکی ها چراغ هدایتگری هستند که انسان ها را از گمراهی و سقوط نجات داده و به سر منزل مقصود می رسانند.

هر قوم و گروهی در مقابل پیامبر و رهبران الهی خویش، وظایفی را بر عهده دارند. ملتزم شدن به این وظایف باعث سعادت و خوشبختی و در مقابل عدم تبعیت از ایشان موجب سقوط در تاریکی ها و بلایا خواهد بود.

قصه ریزش و رویش ریشه در اعماق تاریخ دارد. هر مکتبی دارای ریزش و رویش هایی بوده است. مکتب اسلام نیز از این مسئله مستثنی نبوده و در طول تاریخ شاهد دگرگونی های فکری و اعتقادی بسیاری از سوی افراد بوده است.

ریزش و رویش بسته به موضوع و مکتبی که در آن بحث می شود، متفاوت می باشد. موضوع گاه سیاسی و گاه اجتماعی و گاه علمی و گاه اعتقادی بوده است. منظور ما در این نوشته، ریزش و رویش در حیطه اعتقاد و باور های دینی است. البته این بحث را می توان با عنوان دیگری به نام «عوامل گرایش به دین و علل ارتداد» نیز پی گرفت.